Cal rampelar un còp encara, al risc d'alassar los que los coneisson, las originas de la tradicion felibrenca e meridionala de Scèus ? Òc, seriá pas-çò qu'a l'intencion dels arribants novèls que se demandan plan çò que fan, «dins lo jardin polit al costat de la glèisa», aqueles onze bustes dont los qualques mots gravats sus lors estelas son plan tròp sibilins per servir d'explicacion.

Se Scèus es sovent considerada coma una mena d'enclava meridionala en Illa de França, es que nòstra vila coneis en efièch una tradicion pauc comuna, nascuda de la descobèrta que Paul Arène e d'autres membres de la societat amicaliste meridionala «la Cigala», i faguèron, en 1878, de la tomba de Florian *, fabulista, romancièr e autor dramatic de la segonda mitat del sègle XVIII.

Originari de Lengadòc, Florian aviá situat l'accion de son roman pastoral Estelle suls bòrds del Petaire e aviá enriquit aquel obratge en francés d'una cançon en «lengadocian». Al sègle XIX, aquò li valiá d'èsser considerat coma un precursor de lor accion pels tenents de la renaissença de la lenga d'òc, al primièr reng de los quals figuravan los membres del Felibritge, movement literari fondat en 1854 per Frederic Mistral e qualques amics, per defendre e promòure la «lenga del Sud» que lo centralisme aviá mesa en perilh.

Es dins lo sovenir de Florian que «Cigaliers» e «Felibressas» an instaurat - e mantengut - amb lo supòrt del cònsol màger e de la municipalitat, l'usatge de tenir a Sagèls cada annada, a la fin de la prima o a la debuta de l'estiu, de las festivitats que, mantun còp, son estadas presididas per d'eminentas personalitats, coma Frederic Mistral (per dos còps), lo poèta romanés Vasile Alecsandri, Émile Zola, Anatole France o, mai près de nosautres, André Chamson, Hervé Bazin… Es tanben dins aquel encastre que son estats erigits al fil del temps los bustes evocats mai naut, en memòria de las Felibressas mai famoses. Dins lo meteis esperit, se tenon regularament, a l'entorn de la lenga d'òc, de las conferéncias o dels rencontres istorics e literaris. Enfin, cada sèt ans, son organizats de jòcs florals. Dins un registre mai popular, la tradicion a egalament balhat naissença, fa quaranta un ans, a la Fièra als santons e grépias de Provença e, fa vint e sièis ans, al Mercat de Provença.

* Jean-Pierre de Claris de Florian es nascut en 1755 a Salva (Gardon) e mòrt en 1794 a Sagèls, ont passèt una bona partida de sa corta vida, a la cort del duc de Penthièvre.